Szczypiorniak tylko nad Wisłą. Skąd wzięła się potoczna nazwa piłki ręcznej w Polsce?

Potrzebujesz ok. 3 min. aby przeczytać ten wpis

W Polsce nie tylko piłka nożna cieszy się zainteresowaniem, w kraju nad Wisłą spore grono wielbicieli mają także siatkarze, skoczkowie oraz szczypiorniaki, czyli gracze piłki ręcznej – skąd ta nazwa?

Co mogą mieć wspólnego historia, językoznawstwo i sport? Etymologię rzeczownika „szczypiorniak”, czyli to skąd pochodzi ta nazwa, jak się kształtowała, co właściwie znaczy. Zacznijmy od początku, a więc od historii dyscypliny.

Piłka ręczna – początki 

Korzeni tego wspaniałego zajęcia możemy śmiało szukać już w średniowieczu, a co wytrwalsi pierwsze ślady odkryliby i w starożytności. Jednak zasady rozgrywki stworzono dopiero w XX wieku i właściwie dopiero od tego momentu mówimy o piłce ręcznej jako dyscyplinie sportowej. 

Zaczęła się ona rozwijać w Danii na początku XIX wieku (dopiero w 1911 roku weszła do programu szkolnego), a do Polski dotarła podczas I wojny światowej, czyli w 1917 roku. Właśnie od tego momentu Polacy zaczynają podawać sobie piłkę z rąk do rąk, ale w szczególnych okolicznościach. 

Legiony Polskie w niewoli 

Mamy rok 1917, Europa jest ogarnięta Wielką Wojną. Dwa stronnictwa: ententa (Wielka Brytania, Francja, Rosja, Serbia i inni) i państwa centralne (Cesarstwo Niemieckie, Austro-Węgry) prowadzą największą dotychczas w historii wojnę.

Aby zwiększyć swoje zastępy, Niemcy próbują przejąć Legiony Polskie, którym w tym czasie przewodził Józef Piłsudski. W lipcu Marszałek odmówił współpracy i nakazał wszystkim swoim brygadom odmówić składania przysięgi wierności. W wyniku tego działania doszło do tzw. kryzysu przysięgowego. Józefa Piłsudskiego zamknięto w więzieniu w Magdeburgu, a jego ludzie zostali internowani do dwóch obozów. Pierwszy dla żołnierzy w Szczypiornie (niedaleko Kalisza), drugi dla oficerów w Beniaminowie.

Obóz w Szczypiornie 

Żołnierze zostali zamknięci w obozie i czekali. Do końca wojny pozostał jeszcze rok (o czym oczywiście wojskowi nie wiedzieli), dlatego czas w niewoli wlókł się niemiłosiernie. Znużeni legioniści zauważyli nagle, że pilnujący ich Niemcy podają sobie piłkę z rąk do rąk, rzucają bramki itd., czyli prowadzą jakąś nieznaną Polakom dotychczas zorganizowaną rozgrywkę. Zainteresowani spytali, czy niemieccy żołnierze mogliby ich nauczyć zasad i tak piłka ręczna pojawiła się w Polsce. Podsumowując zatem – rzeczownik „szczypiorniak”, „szczypiornista” to wyraz utworzony od nazwy miejscowości Szczypiorno, w której narodził się (w Polsce) sport. 

Ponieważ gra dopiero zaczęła się formalnie kształtować, pierwsze rozgrywki w Szczypiornie odbywały się w formacie niemieckim, czyli na świeżym powietrzu i po 11 graczy na drużynę (jak w piłce nożnej). Dopiero z czasem wariant duński zaczął dominować. 

PZPR 

Po uwolnieniu legioniści wkroczyli do wolnej Polski, II Rzeczypospolitej, która od 1918 była suwerennym państwem. Żołnierze mogli więc odłożyć broń i skupić się na nowym zajęciu – piłce ręcznej, która od tamtego momentu zaczęła się rozwijać w kraju nad Wisłą. W 1930 roku rozegrano pierwsze mistrzostwa Polski, a sześć lat później powstał Polski Związek Gier Zespołowych, który następnie przekształcono w Polski Związek Piłki Ręcznej, czyli PZPR.

Zdj. główne: Marino Bobetic/unsplash.com

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*